İngilizcede Edilgen Çatı (Passive Voice)
Bu dersimizde, İngilizcede edilgen çatı olarak kullanılan “passive voice” konusunun detaylı anlatımını yapacağız.
İngilizcede Edilgen Çatı
Edilgen çatı, eylemi yapan kişi, yani özne bilinmediğinde, anlaşılması güç olduğunda ya da önemsiz olduğunda kullanılmaktadır. Zaten edilgen çatı, eylemi kimin gerçekleştirdiğinden ziyade bizzat eylemin kendisine odaklanmak istenildiğinde kullanılmaktadır.
Edilgen çatılı cümlelerde, etken (active) cümledeki fiilin nesnesini özne olarak kullanırız. Edilgen yapının zamanı ise etken cümledeki zamana göre be + past participle (V3) alınacak şekilde kurgulanır. Bakınız:
- Active (Etken)
- 🇺🇸 They have cancelled the concert due to covid 19.
- 🇹🇷 Onlar konseri covid 19 nedeniyle iptal ettiler.
- Passive (Edilgen)
- 🇺🇸 The concert has been cancelled due to covid 19.
- 🇹🇷 Konser, covid 19 nedeniyle iptal edilmiştir.
❗ Bir eylemi edilgen çatı yapabilmek için kullanılacak fiilin geçişli yani nesne alabilen bir fiil olması gerekir.
❗ Edilgen çatı olan cümlelerde genel olarak eylemi kimin gerçekleştirdiği vurgulanmaz ancak bu bilgiyi de eklemek istiyorsak, edilgen cümleden sonra “by” edatı kullanarak eylemi yapanı (agent) ekleyebiliriz.
- Active (Etken)
- 🇺🇸 I am repairing the car.
- 🇹🇷 Arabayı tamir ediyorum.
- Passive (Edilgen)
- 🇺🇸 The car is being repaired (by me)
- 🇹🇷 Araba (benim tarafımdan) tamir ediliyor.
❗ Kimi edilgen cümlelerde “by” yerine “with” kullanılabilir. Böylesi cümlelerde işi yapan asıl kişi yerine işi yapmaya vesile olan, aracı olan şey (tool) vurgulanır.
- Active (Etken)
- 🇺🇸 The knife cut the paper.
- 🇹🇷 Bıçak kağıdı kesti.
- Passive (Edilgen)
- 🇺🇸 The paper was cut with a knife.
- 🇹🇷 Kağıt bıçakla kesildi.
“With” ile aslında birisinin bıçağı kullanarak kağıdı kestiği vurgusu var. Zira araç bir işi kendi başına yapamaz, muhakkak o işi yapabilecek başka bir aracıya ihtiyaç duyar. Yani bu cümlenin arka planınında aslında aşağıdaki bir anlam yatmakta:
🇺🇸 Someone cut the paper with a knife.
🇹🇷 Birisi kağıdı bıçak kullanarak kesti.
❗ Bir aracı (agent) sizin için bir görevi yerine getirirken, bir araç (tool) bir görevi yapmanıza yardımcı olur. “Passive voice” cümlelerindeki “with” ile “by” arasındaki en temel fark budur.
🇺🇸 The path was covered with leaves.
🇹🇷 Yol yapraklarla kaplıydı.
Yukarıdaki örneğimizde ise görüleceği üzere yolun yapraklarla kaplı olduğu vurgulanmak istemiştir. Ancak yapraklar kendi başlarına yolu kaplayamayacağı için örnek olarak rüzgar gibi bir aracının sebep olduğu düşünüldüğünden by yerine with kullanılmıştır.
İngilizcede Zamanlara Göre Edilgen Çatının Kurulması
Yukarıda da bahsettiğimiz ve örneklerde de görüleceğe üzere etken cümlenin nesnesi edilgen çatıda özne olup zamana göre edilgen çatının formatı değişmektedir. Aşağıdaki tabloda İngilizcedeki 12 zaman göre edilgen çatının kullanılışı listelenmiştir:
| Active (Etken) | Passive (Edilgen) |
|---|---|
| 1. Simple Present Tense Subject + V1 + Object 🇺🇸 John writes a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazar. | 1. Simple Present Tense Object + am/is /are + V3 🇺🇸 A letter is written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılır. |
| 2. Present Continuous Tense Subject + am/is/are + Ving + Object 🇺🇸 John is writing a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazıyor. | 2. Present Continuous Tense Object + am/is/are + being + V3 🇺🇸 A letter is being written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılıyor. |
| 3. Simple Past Tense Subject + V2 + Object 🇺🇸 John wrote a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazdı. | 3. Simple Past Tense Object + was/were + V3 🇺🇸 A letter was written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazıldı. |
| 4. Past Continuous Tense Subject + was/were + Ving + Object 🇺🇸 John was writing a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazıyordu. | 4. Past Continuous Tense Object + was/were + being + V3 🇺🇸 A letter was being written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılıyordu. |
| 5. Present Perfect Tense Subject + have/has + V3 + Object 🇺🇸 John has written a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazdı. | 5. Present Perfect Tense Object + have/has + been + V3 🇺🇸 A letter has been written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazıldı. |
| 6. Present Perfect Continuous Tense Subject + have/has + been + Ving + Object 🇺🇸 John has been writing a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazıyor. | ❌ |
| 7. Past Perfect Tense Subject + had + V3 + Object 🇺🇸 John had written a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazmıştı. | 7. Past Perfect Tense Object + had + been + V3 🇺🇸 A letter had been written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılmıştı. |
| 8. Past Perfect Continuous Tense Subject + had been + Ving + Object 🇺🇸 John had been writng a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazmıştı. | ❌ |
| 9. Future Tense (will) Subject + will + V1 + Object 🇺🇸 John will write a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazacak. | 9. Future Tense (will) Object + will + be + V3 🇺🇸 A letter will be written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılacak. |
| 10. Future Tense (be going to) Subject + am/is/are + going to + V1 + Object 🇺🇸 John is going to write a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazacak. | 10. Future Tense (be going to) Object + am/is/are + going to + be + V3 🇺🇸 A letter is going to be written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılacak. |
| 11. Future Prefect Tense Subject + will + have + V3 + Object 🇺🇸 John will have written a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazmış olacak. | 11. Future Prefect Tense Object + will + have + been + V3 🇺🇸 A letter will have been written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılmış olacak. |
| 12. Future Prefect Continuous Tense Subject + will + have + been + Ving + Object 🇺🇸 John will have been writing a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazıyor olacak. | ❌ |
| 13. Modals Subject + modal + V1 + Object 🇺🇸 John must write a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazmalı. | 13. Modals Object + must + be + V3 🇺🇸 A letter must be written by John. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılmalıdır. |
| 14. Perfect modals Subject + modal + have + V3 + Object 🇺🇸 John must have written a letter. 🇹🇷 John bir mektup yazmış olmalı. | 14. Perfect modals Subject + modal + have + been + V3 + Object 🇺🇸 John must have been written a letter. 🇹🇷 Mektup John tarafından yazılmış olmalı. |
❗ Modals yapısı (kip belirteçleri) için yalnızca “must” örnek olarak seçilmiştir. Benzer kullanım diğer kip belirteçleri için de geçerlidir.
❗ Benzer şekilde “must have V3” yapısı, perfect modals yapısı için örnek olarak seçilmiştir.
Edilgen Yapının Kullanılma Nedenleri
Bilimsel makaleler gibi çoğu zaman işi kimin ya de neyin yaptığının önemli olmaması ya da konu dışı olması nedeniyle edilgen çatı kullanılır.
❶ Etken cümlenin nesnesi eğer öznesinden daha önemli ise edilgen çatı kullanılır.
❷ Eğer işi yapan bilinmiyorsa edilgen çatı kullanılır.
❸ Kimi durumlarda doğru anlamı verebilmek adına edilgen çatının kullanılması gerekebilir.
❹ Bazı durumlarda işi yapan gizlenmek istenir. Böylesi durumlarda edilgen çatı kullanılır.