İngilizcede Di’li Geçmiş Zaman (Simple Past Tense)
Bu dersimizde, İngilizcede geçmiş zaman ifade etmek için kullanılan “simple past tense” konusunu anlatacağız. Dersin sonunda, İngilizcede geçmiş zamanın hangi durumlarda kullanıldığını, fiillerin nasıl bir forma büründüğünü anlamış olacaksınız.
İngilizcede Di’li Geçmiş Zaman
“Basit geçmiş zaman” olarak çevrilen simple past tense, “uzak ya da yakın geçmiş fark etmeksizin” geçmişte yapılmış ve artık tamamlanmış işleri kesinliğe bağlayarak anlatır.
“Simple past tense”, bazı kaynaklarda yalnızca “past tense” ya da “past simple” olarak adlandırılmaktadır. Bu terimler arasındaki farka takılmayın; her ikisi de geçmişte gerçekleşen olayları, durumları ve eylemleri ifade eder.
Bu zaman dilimi, geçmişte belirli bir zaman içerisinde başlamış ve artık sonlanmış olan eylemleri veya durumları anlattığı için eylemin geçmişte bittiği net bir şekilde anlaşılır. Zaten çoğu “simple past tense” cümlesinde aşağıdaki görevi yapan öge belirtilir:
- Eylemin ne zaman gerçekleştiği
- Eylemin geçmişte tamamlanıp bugünle bir ilişkisinin kalmadığı
“Simple past tense” kullanımı, İngilizceyi etkili bir şekilde kullanabilmek için önemlidir. İngilizcede bulunan on iki zamandan biri olup, geçmiş anlatımlarını ifade etmek için en yaygın kullanılan kiplerden biridir.
Türkçede geçmiş zaman, fiil köküne “-di”, “-dı”, “-du”, “-dü” gibi eklerin eklenmesiyle oluşturulur. Bu ekler, fiilin köküne ve ünlü uyumuna göre değişiklik gösterir. Örneğin, “oynadı”, “yazdı”, “güldü” gibi. İngilizcede ise “simple past tense” kuruluşu farklıdır. Burada, fiilin geçmiş zaman formunu kullanırız. Düzenli fiil (regular verbs) olarak adlandırılan çoğu fiil için bu, fiil köküne “-ed” ekinin eklenmesiyle oluşturulur, ancak düzensiz fiil (irregular verbs) olarak adlandırılan birtakım fiil özel geçmiş zaman formları vardır.
❗ İngilizcede “simple past tense”, “past continuous tense“, “past perfect tense” ve “past perfect continuous tense” ile birlikte geçmiş zaman anlatımlarında kullanılan dört kipten biridir.
Konumuza ilk olarak, geçmiş zaman ile olumlu, olumsuz ve soru cümlelerinin nasıl kurulduğunu inceleyerek başlayalım.
“Simple Past Tense” ile Olumlu Cümleler
“Simple past tense” ile olumlu bir cümle yapmak için, öznenin geçmişte gerçekleştirdiği eyleme uygun olarak fiilin geçmiş zaman halini kullanırız. Çoğu düzenli fiil için bu, fiil kökündeki harfe bağlı olarak “-ed” veya “-d” ekinin eklenmesiyle oluşturulur. Örneğin, “walk” fiili “walked” olarak, “want” fiili “wanted” olarak değişir. Düzensiz fiillerin ise özel geçmiş zaman formları vardır ve bu formlar ezberlenmelidir. Örneğin, “go” fiili “went”, “eat” fiili “ate” olarak değişir.
| Özne | Fiil |
|---|---|
| I, you, we, they, he, she, it | V1 + (e)d V2 |
🇺🇸 I walked to school yesterday. (walk – walked)
🇹🇷 Dün okula yürüyerek gittim.
🇺🇸 They saw a movie last weekend. (see – saw)
🇹🇷 Onlar geçen hafta sonu bir film izlediler.
🇺🇸 He wrote an email. (write – wrote)
🇹🇷 E-posta yazdı.
“Simple Past Tense” ile Olumsuz Cümleler
“Simple past tense” ile olumsuz cümle yaparken “do” yardımcı fiilinin geçmiş zaman formu olan “did” kullanılır. Olumsuz cümlelerde “did” ile birlikte “not” olumsuzu da eklenir ve “did not” (veya kısaltılmış hali “didn’t”) formu oluşturulur.
| Özne | Did | Fiil |
|---|---|---|
| I, you, we, they, he, she, it | did not didn’t | V1 |
🇺🇸 I did not (didn’t) walk to school yesterday.
🇹🇷 Dün okula yürüyerek gitmedim.
🇺🇸 They did not (didn’t) see a movie last weekend.
🇹🇷 Onlar geçen hafta sonu bir film izlemediler.
🇺🇸 He did not (didn’t) write an email.
🇹🇷 E-posta yazmadı.
“Simple Past Tense” ile Soru Cümleleri
“Simple past tense” ile soru cümleleri oluşturmak için yine “did” yardımcı fiilini kullanırız. Bu yapı, geçmişte gerçekleşmiş eylemler hakkında soru sormak için kullanılır. Yapı şu şekildedir:
| Did | Özne | Fiil |
|---|---|---|
| didn’t did | I, you, we, they, he, she, it I, you, we, they, he, she, it not | V1 |
🇺🇸 Didn’t I play tennis well yesterday?
🇹🇷 Dün tenisi iyi oynamadım mı?
🇺🇸 Did you see the movie last night?
🇹🇷 Dün gece filmi izledin mi?
🇺🇸 Did we meet them last week?
🇹🇷 Geçen hafta onlarla buluştuk mu?
🇺🇸 Didn’t he go to the school?
🇹🇷 Okula gitmedi mi?
Bu tarz sorulara verilen cevaplar “evet” ve “hayır” içerdiği için böylesi sorulara “yes/no questions” denir. İngilizcede “simple past tense” ile yapılan “yes/no questions” sorularına aşağıdaki gibi cevap verilir:
| Özne | Soru Cümlesi | Evet | Hayır |
|---|---|---|---|
| I | Did I play tennis well yesterday? | Yes, I did. | No, I didn’t. |
| You | Did you see the movie last night? | Yes, you did. | No, you didn’t. |
| He/She/It | Did he/she/it go to the party? | Yes, he/she/it did. | No, he/she/it didn’t. |
| We/They | Did we/they visit the museum? | Yes, we/they did. | No, we/they didn’t. |
Düzenli Fiillerin “Past” Formu
İngilizcede regular verbs olarak adlandırılan düzenli fiillerin “past tense” formatları (V2) genellikle “-ed” eki ile sağlanır.
- talk ➡️ talked
- walk➡️ walked
- cook ➡️ cooked
- play ➡️ played
Son harfi “-e“ ile biten fiiller sadece “-d“ eki alır:
- like ➡️ liked
likeed - dance ➡️ danced
danceed - bake ➡️ baked
bakeed - smile ➡️ smiled
smileed
Son iki harfi ünsüz olan bir fiil eğer son harfi “-y” ile bitmişse “-y” kalkar ve “-ed” eki “-ied“ formunda eklenir.
- study ➡️ studied
studyed - cry ➡️ cried
cryed - fry ➡️ fried
fryed - dry ➡️ dried
dryed
Eğer bir fiil İngiliz İngilizcesinde “-l” harfi ile bitiyor ve bu “-l” harfinden önce bir sesli harf bulunuyorsa, fiil “past tense” formunda “-ed” eki eklenmeden önce “l” harfini iki katına çıkarmak gerekir.
- travel ➡️ travelled
- equal ➡️ equalled
- cancel ➡️ cancelled
❗ Bu kural, İngiliz İngilizcesine özgüdür ve Amerikan İngilizcesinde uygulanmaz.
Fiil tek bir sesli harf ve bir ünsüz ile bitiyorsa ve üstüne vurgu fiilin sonundaysa o zaman “-ed” eklemeden önce son ünsüzü ikiye katlamanız gerekir:
- admit ➡️ admitted
- commit ➡️ committed
- refer ➡️ referred
❗ Fiile getirilen “-ed” ekleri için telaffuz kurallarını bilmek hem dinleme hem de konuşma becerileri geliştirmek için önemlidir. Düzenli bir fiil eğer /t/ veya /d/ sesi ile sona ererse “-ed” net bir şekilde duyulabilirken geri kalan durumlarda “-d” benzeri bir ses çıkarır.
Düzensiz Fiillerin “Past” Formu
İngilizcede “irregular verbs” olarak adlandırılan fiiller “past tense” formatlarına sokulurken “-ed” eki almazlar. Bunun yerine, tabiri caizse kendi kafalarına göre “past tense” formatına girerler. Bu yüzden bunların ezberlenmesi tavsiye edilir.
Aşağıdaki tabloda yaygın bir şekilde kullanılan düzensiz fiiller listelenmiştir:
| V1 | V2 | Anlamı |
|---|---|---|
| be | was/were | olmak |
| become | became | olmak/hale gelmek |
| begin | began | başlamak |
| break | broke | kırmak |
| bring | brought | getirmek |
| buy | bought | almak/satın almak |
| catch | caught | yakalamak |
| choose | chose | seçmek |
| come | came | gelmek |
| do | did | yapmak |
| drink | drank | içmek |
| drive | drove | sürmek |
| eat | ate | yemek |
| fall | fell | düşmek |
| feel | felt | hissetmek |
| find | found | bulmak |
| get | got | almak/elde etmek |
| give | gave | vermek |
| go | went | gitmek |
| have | had | sahip olmak |
| know | knew | bilmek |
| leave | left | ayrılmak |
| make | made | yapmak |
| put | put | koymak |
| read | read | okumak |
| run | run | koşmak |
“Simple Past Tense” Hangi Durumlarda Kullanılır?
“Simple Past Tense” (Basit Geçmiş Zaman), İngilizcede geçmişte tamamlanmış olayları, durumları veya eylemleri ifade etmek için kullanılır. Bu zaman dilimi, aşağıdaki durumlarda sıklıkla kullanılır:
⭐ Geçmişte belirli bir zaman içerisinde başlamış ama sonlanmış eylemleri anlatırken kullanılır:
🇺🇸 I played football yesterday.
🇹🇷 Dün futbol oynadım.
🇺🇸 I went to London last week.
🇹🇷 Geçen hafta Londra’ya gittim.
🇺🇸 Did he go to school?
🇹🇷 Okula gitti mi?
🇺🇸 I didn’t tell anything.
🇹🇷 Hiçbir şey söylemedim.
⭐ Geçmişte birbirini izleyen olayları hikaye ederken, yani geçmişte sırayla gerçekleşen olayları anlatmak için kullanılır:
🇺🇸 John went to İstanbul and he visited to Topkapı Palace.
🇹🇷 John İstanbul’a gitti ve Topkapı Sarayı’nı ziyaret etti.
🇺🇸 I went to Pizza Hut but didn’t eat anything.
🇹🇷 Pizza Hut’a gittim ama hiçbir şey yemedim.
🇺🇸 She finished her homework, then she went to bed.
🇹🇷 Ödevini bitirdi, sonra yatağa gitti.
🇺🇸 My friend came to us and we studied math together.
🇹🇷 Arkadaşım bize geldi ve birlikte matematik çalıştık.
⭐ Geçmişte belli bir süre devam eden durumları ifade eder:
🇺🇸 I lived in New York for ten years.
🇹🇷 On yıl boyunca New York’ta yaşadım.
🇺🇸 She worked at that company for five years.
🇹🇷 Beş yıl boyunca o şirkette çalıştı.
🇺🇸 They were friends throughout high school.
🇹🇷 Lise boyunca arkadaş oldular.
🇺🇸 I didn’t tell anything.
🇹🇷 Hiçbir şey söylemedim.
❗ Eğer eylemin kıyas edileceği bir başka geçmiş zaman daha olsaydı o zaman “past perfect continuous tense” kullanılırdı.
🇺🇸 I lived in London for five years. (simple past)
🇹🇷 Beş yıl boyunca Londra’da yaşadım.
🇺🇸 I had been living in London for five years when I got the job offer. (past perfect continuous)
🇹🇷 İş teklifini aldığımda beş yıl boyunca Londra’da yaşamıştım.
⭐ Geçmişte düzenli olarak yapılmış ancak şu anda yapılmayan eylemleri tanımlar.
🇺🇸 My father smoked twenty cigarettes a day till he gave up.
🇹🇷 Babam bırakana kadar günde yirmi sigara içerdi.
🇺🇸 I saved my money till I married.
🇹🇷 Evlenene kadar paramı biriktirdim.
🇺🇸 I played football till I was up to the age of 30.
🇹🇷 30 yaşıma kadar futbol oynadım.
🇺🇸 I studied English until the schools opened.
🇹🇷 Okullar açılana kadar İngilizce çalıştım.
“Simple Past Tense” ile Kullanılan Zaman Zarfları
Cümlede bulundukları zaman ilgili cümlelerin past tense olduğunu kanıtlayan bazı zaman zarfları vardır. Aşağıdaki tabloda yaygın bir şekilde kullanılan zaman zarfları derlenmiştir:
| last night | geçen gece |
| last week | geçen hafta |
| last month | geçen ay |
| last summer | geçen yaz |
| last year | geçen yıl |
| last Monday | geçen pazartesi |
| last May | geçen mayıs |
| a day ago | bir gün önce |
| two days ago | iki gün önce |
| five months ago | beş ay önce |
| a year ago | bir yıl önce |
| yesterday | dün |
| the other day | geçen gün |
| in 2005 | 2005’te |
| in the past | geçmişte |
🇺🇸 I watched a movie last night.
🇹🇷 Dün gece bir film izledim.
🇺🇸 Sarah traveled to Japan last year.
🇹🇷 Sarah geçen yıl Japonya’ya seyahat etti.
🇺🇸 He finished the project a day ago.
🇹🇷 Projeyi bir gün önce bitirdi.
🇺🇸 We met our friends two days ago.
🇹🇷 İki gün önce arkadaşlarımızla buluştuk.
🇺🇸 They graduated from university in 2005.
🇹🇷 Üniversiteden 2005 yılında mezun oldular.
