İngilizcede Emir Cümleleri (Imperatives)

İngilizcede emir cümleleri, bir kişiye bir şey yapmasını veya yapmamasını söylemek için kullanılır. Bu tür cümleler genellikle fiilin temel şekliyle başlar ve özne içermezler. Emir cümlelerinin amacı, talimat vermek, bir şeyi önermek veya bir davranışta bulunmayı istemektir.

Türkçede Emir Kipi

Bilindiği üzere işin, olayın veya eylemin yapılması gerektiğini buyurarak anlatan ya da dileyen isteme kipine emir kipi denir.

Adı üzerinde emir vermek için kullanılsa da, uyarı yapma, öğüt verme, direktif verme ve ricada bulunma gibi durumlarda da kullanılmaktadır.

Emir kipi, Türkçede bir işin, hareketin yapılmasını istemek, birine bir şeyi yapmasını söylemek için kullanılan bir kiptir. Türkçede emir kipi sadece 2. tekil şahıs zamiri olan “sen” ve 2. çoğul şahıs zamiri “siz” için kullanılır.

• 2. tekil şahıs (sen) için emir kipi:
  • Kitabı oku!
  • Hemen gel!
• 2. çoğul şahıs (siz) için emir kipi:
  • Kitabı okuyun!
  • Hemen gelin!

Ancak dilde dolaylı emir kipi de vardır. Bu yapı, birini doğrudan emretmek yerine dolaylı bir şekilde bir şeyi yapmasını rica eder veya önerir. Bu yapıda “3. tekil şahıs (o)” da kullanılır. Örneğin: “Kitabı okusun.” “Hemen gelsin.” Bu tarz bir emirdir. Fakat bu kullanım, doğrudan bir emir olmaktan ziyade, bir öneri, istek veya dilek ifade eder.

Türkçede ilgili konumuzu detaylıca açıkladığımıza göre, “İngilizcede emir kipi nasıl yapılır?” sorusuna cevap verelim.

İngilizcede Emir Cümleleri

İngilizcede emir kipi yapmak (imperative mood) oldukça basittir. Emir kipi oluştururken fiilin yalın halini kullanırız. İngilizcede emir kipinde özne genellikle belirtilmez çünkü doğrudan hitap edilen kişiye yöneliktir ve ünlem “!” işareti kullanılır. Örneğin:

🇺🇸 Go!
🇹🇷 Git!
🇺🇸 Listen!
🇹🇷 Dinle!
🇺🇸 Open the door!
🇹🇷 Kapıyı aç!
🇺🇸 Don’t shout!
🇹🇷 Bağırma!
🇺🇸 Study harder!
🇹🇷 Daha sıkı çalış!

İngilizcede emir kipi sadece doğrudan hitap edilen kişiye (“you” = “sen” & “siz”) yöneliktir. Diğer şahıslar için emir kipi kullanılmaz. Doğrudan hitap edilen kişi veya kişilere (“you”) yönelik kullanıldığı için özne genellikle belirtilmez. Ancak bu, emrin tekil ya da çoğul olup olmadığını belirlemez. “Sit down!” emri hem “you” (tekil) hem de “you all” (çoğul) için geçerlidir. Bağlamdan kimin hitap edildiğini anlamamız gerekir.

Doğrudan olmasa da dolaylı olarak “you” (sen ve siz) dışında kalan şahıslar için emir cümleleri oluşturulmak istenirse “izin vermek” anlamına gelen let kelimesinden faydalanılabilir. Örneğin:

🇺🇸 Let him go
🇹🇷 Bırak gitsin
🇺🇸 Let her speak
🇹🇷 Bırak konuşsun

Benzer şekilde diğer şahıslara bir şeyin yapılmasını önermek, rica etmek veya teklif etmek için emir kipi kullanamayız. Ancak bu açığı modal yardımcı fiiller (should, could, would) ile gideririz. Örneğin:

🇺🇸 She should study harder.
🇹🇷 Daha çok çalışmalı.
🇺🇸 They could visit the museum while they’re in town.
🇹🇷 Şehirdeyken müzeyi ziyaret edebilirler.
🇺🇸 We would help if we knew how.
🇹🇷 Nasıl yapılacağını bilseydik yardımcı olurduk.
🇺🇸 You should wear a jacket. It’s cold outside.
🇹🇷 Ceket giymelisin. Dışarıda soğuk.
🇺🇸 He could ask for a promotion.
🇹🇷 Terfi isteyebilir.
🇺🇸 He should go to the doctor.
🇹🇷 Doktora gitmeli

“Peki, hangi zamanlarda emir kipi kullanılmaktadır?” İngilizcede emir kipi aslında “simple present tense” (geniş zaman) içerisinde yer alır; ancak, bu kullanım genellikle şimdiki zamanın bir eylemi ifade etme şekli olarak değil, bir eylemi yapma talimatı veya önerisi olarak algılanır.

Yani emir kipinin oluşturulmasında fiilin yalın hali (base form) kullanıldığından “simple present tense” ile aynı gibi görülür. Ancak vurgu, zaman bildirmek üzerine değildir. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:

🇺🇸 Eat your vegetables.
🇹🇷 Sebzelerini ye.
🇺🇸 Listen to the music.
🇹🇷 Müziği dinle.

Yukarıdaki cümlelerde fiilin yalın hali kullanılmıştır. Dikkat edilirse bu, simple present tenseile aynı formdadır. Ancak bu cümlelerin amacı bir eylemin şu anda yapıldığını veya genel bir gerçekliği ifade etmek değil, bir talimat veya öneri sunmaktır. Bu nedenle, emir kipi geniş zamanın bir parçası olarak kabul edilir, ancak bu iki yapı arasındaki amaç ve kullanım farklıdır.

“Öyleyse nasıl olumsuz emir cümleleri verebilirim?” İngilizcede emir cümlesi olumsuz yapılmak istenirse ilgili fiilin önüne “don’t” getirilir. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:

🇺🇸 Don’t run in the hallway.
🇹🇷 Koridorda koşma.
🇺🇸 Don’t do it!
🇹🇷 Bunu yapma!
🇺🇸 Don’t speak loudly!
🇹🇷 Yüksek sesle konuşmayın!
🇺🇸 Don’t be late!
🇹🇷 Geç kalma!

Emir cümlelerini kibarca bir formatta söyleyebilmek için ilgili fiilin başına ya da sonuna aralarına virgül gelecek şekilde please (lütfen) kelimesi getirilir.

🇺🇸 Please, don’t do that to me!
🇹🇷 Lütfen, bunu bana yapma!
🇺🇸 Please, come to us!
🇹🇷 Lütfen bize gelin!
🇺🇸 Sit down, please!
🇹🇷 Lütfen otur!

❗ Let kullanılarak oluşturulan emir cümlesi olumsuz yapılmak istenirse ise yine don’t ekini let fiilinden önce getiririz.

🇺🇸 Don’t let them go!
🇹🇷 Gidemesinler!
🇺🇸 Don’t let her talk!
🇹🇷 Konuşmasın!