İngilizcede Dolaylı Anlatım (Indirect Speech)
İngilizcede dolaylı anlatım (indirect speech), bir başkasının söylediklerini bir başkasına aktarmak için kullanılan cümle yapısıdır.
İngilizcede Dolaylı Anlatım
İngilizcede birinin ağzından çıkan laf, dolaysız (direct) ve dolaylı (indirect) olmak üzere iki şekilde bir başkasına aktarılmaktadır.
Reported speech olarak da adlandırılan dolaylı anlatım, başkasının söylemiş olduğu bir cümleyi bir başkasına aktarırken kullanıldığı için haliyle orjinal cümlede birtakım değişiklikler görülmektedir.
1 | The employee says to the cook | “Even dogs don’t eat your food.” | |
2 | The employee tells the cook | that | even dogs don’t eat his food. |
Birinci örnekte, işçinin söylediği söz, ağzından çıktığı şekliyle olduğu gibi tırnak işaretleri içerisinde aktarılıyor. Yani dolaysız, doğrudan bir anlatım olan direct speech kullanılmıştır.
Buna karşılık ikinci örnekte ise işçinin aşçı için söyledikleri bir başka kişi tarafından bir başkasına söylenmekte yani dolaylı olarak aktarılmaktadır. İşte böylesi bir anlatımı yapabilmek için indirect speech (reported speech) kullanılmıştır.
Statements olarak adlandırılan düz cümleler genellikle say ve tell fiilleriyle aktarılır. Bunlara aktarma sözü veya giriş eylemi adı verilir.
Say fiilinden sonra genellikle cümle gelirken, tell fiilinden sonra sözün kime söylendiği bir zamir aracılığıyla mutlaka belirtilmelidir.
Elbette say fiilinden sonra da zamir kullanılabilir ancak öylesi durumlarda zamirden önce muhakkak to edatı kullanılmalıdır. Ayrıca aktarılan cümlede that kullanımı ise isteğe bağlıdır.
she says (that) |
she say to me (that) |
she tell me (that) |
❗ Say ve tell dışında başka giriş eylemleri de bulunmaktadır bunlar genel olarak aşağıdaki tablodaki gibidir:
answer |
boast |
claim |
decklare |
explain |
mumble |
point out |
promise |
protest |
remind |
reply |
state |
suggest |
threaten |
warn |
❗ Kabaca dolaysız anlatımdan dolaylı anlatıma aktarımda yapılan değişikler genel olarak 5 maddede toplanabilir:
1 | Tense değişiklikleri |
2 | Zamir değişiklikleri |
3 | Zaman zarfı değişiklikleri |
4 | Yer zarfı değişiklikleri |
5 | Diğer değişiklikleri |
Tense Değişiklikleri
Tense değişiklikleri, cümlenin giriş eylemine (say veya tell) bağlı olarak gerçekleşmektedir.
❗ Eğer giriş eylemi aşağıdaki tenselerden biri ise dolaylı anlatımda herhangi bir tense değişikliğine gerek yoktur:
Simple Present Tense |
Present Continuous Tense |
Future Tense |
Future Continuous Tense |
Present Perfect Tense |
Present Perfect Continuous Tense |
Aşağıdaki örnekte yukarıdaki durum gösterilmektedir:
Zamir | Giriş Eylemi | Dolaylı Anlatım |
---|---|---|
says | ||
is saying | ||
will say | ||
He | will be saying | that he likes his car |
might say | ||
has said | ||
has been saying |
❗ Eğer giriş eylemi (say veya tell) past (simple past veya past perfect) ise dolaylı cümle bir derece daha past hale getirilir.
▶️ Giriş eylemi (say veye tell) present
Martha says, “I have tried everything to save my marriage.“
Martha says that she has tried everything to save her marriage.
▶️ Giriş eylemi (say veya tell) past
Martha said, “I have tried everything to save my marriage.”
Martha said that she had tried everything to save her marriage.
Giriş eylemi said, yani “past” iken Martha’nın “present perfect tense”teki cümlesi bir derece geçmişi olan “past perfect tense” olarak çevrilmiş, yani “bir derece past” yapılmıştır. Bu kurala İngilizcede one step back denir.
Dolaysız Anlatım | ➡️ | Dolaylı Anlatım |
---|---|---|
Simple Present | ➡️ | Simple Past |
Present Continuous | ➡️ | Past Continuous |
Future Tense (will) | ➡️ | would |
Future Tense (be going to) | ➡️ | was/were going to |
Present Perfect | ➡️ | Past Perfect |
Past Perfect | ➡️ | Past Perfect |
Past Continuous | ➡️ | Past Perfect Continuous |
Past Perfect Continuous | ➡️ | Past Perfect Continuous |
will | ➡️ | would |
can | ➡️ | could |
must | ➡️ | had to |
may | ➡️ | might |
have to | ➡️ | had to |
❗ Should, might, ought to, had better,ve used to kip belirteçleri dolaylı anlatım yapılırken değişime uğramaz.
Zamir Değişiklikleri
Konuşmanın aktarılmasında, konuşmayı aktaran ile konuşması aktarılan kişi arasındaki ilişkiye göre doğal olarak zamirler de değişecektir.
He said, “I ike my car.”
He said that he liked his car.
Zaman Zarfı Değişiklikleri
Aşağıdaki tablodaki gibi değişiklikler olmaktadır:
Dolaysız Anlatım | ➡️ | Dolaylı Anlatım |
---|---|---|
two days ago | ➡️ | two days before two days earlier |
tomorrow | ➡️ | the following day the next day the day after |
the day after tomorrow | ➡️ | in two days’ time |
last week | ➡️ | the week before the week month the week year |
next week | ➡️ | the following week a week later |
in two days | ➡️ | two days from then two days from then |
now | ➡️ | then |
Yer Zarfı Değişiklikleri
Dolaysız Anlatım | ➡️ | Dolaylı Anlatım |
---|---|---|
here | ➡️ | there |
Diğer Değişiklikler
Dolaysız Anlatım | ➡️ | Dolaylı Anlatım |
---|---|---|
this | ➡️ | that |
these | ➡️ | those |
this (pronoun) | ➡️ | it |
these (pronoun) | ➡️ | them |
come | ➡️ | go |
Soru Cümlelerinde Dolaylı Anlatım
Yine benzer şekillerde yapılmaktadır. Aktarma sözcüklerinde kullanılan tell ve say fiillerini yerine ask, want to know, wonder, inquire gibi fiiller kullanılmaktadır.
Yalnız aktarılan soru, soru olmaktan çıktığı için soru işareti kullanılmaz. Giriş eylemi olarak aşağıdakiler kullanılabilir:
ask |
enquire |
want to know |
Indirect Yes/No Questions
Direkt yardımcı fiille başlayan soru cümleleridir ve bunları aktarırken aktarma sözünden sonra if ya da whether kullanılır.
“Are you still inside?”
He asked me if/whether I was still inside.
“May I come in?”
She asked me if/whether she might come in.
Indirect Quesiton-Word Questions
Bu tür sorular direkt olarak soru sözcüğü ile başlar. Bu yüzden bunları aktaracağımız zaman aktarma sözcüğünden sonra soru sözcüğü gelir.
“What are you doing now?”
He asked me what I was doing then.
“Why did you refuse their offer?”
She wanted to know why I refused their offer.
Emir Cümlelerinde Dolaylı Anlatım
Duruma göre rica, öğüt, teşvik gibi anlamlar belirten emir cümleleri, cümleye verdikleri anlama göre uygun fiillerle aktarılırlar ve emrin kime verildiğini belirten zamir kullanılır.
Giriş eylemi için aşağıdakiler yaygın olarak kullanılmaktadır:
advise |
ask |
beg |
command |
encourage |
order |
request |
recommend |
urge |
want |
tell |
“Take a complete rest,” the doctor said to me.
The doctor advised me to take a complete rest.
“Help me” the boy said to us.
The boy implored us to help him.